خوش آمديد

شامگاه يكشنبه هر هفته، روزي كه اغلب مسابقه‌هاي ليگ‌هاي اروپايي به پايان رسيده، تب فوتبال تازه به اوج مي رسد؛ هنگامي‌ كه برنامه‌هاي فوتبال يك، دو يا سه ساعت پس از مسابقه‌ها روي آنتن مي‌رود و دوباره طرفداران فوتبال به وجد مي‌آيند.
روزنامه همشهري نوشت:در اين هنگام مديران، مربيان و داوران به عنوان كارشناس در برنامه حاضر مي‌شوند و يك مسابقه را تحليل مي‌كنند. البته بزرگاني مثل امه ژاكه، آرسن ونگر و كاپلو. اين مربي آخري، زماني كه بيكار است، معمولا به عنوان تحليلگر در برنامه‌هاي فوتبال حاضر مي‌شود. ونگر هم بازي‌هاي تيم ملي فرانسه را تحليل مي‌كند.
 
 او براي اين كار به ورزشگاه مي‌رود تا با نشستن كنار گزارشگر بازي، هر جا كه لازم شد به طور مستقيم اظهار‌نظر كند. امه ژاكه نيز فوتبال ليگ قهرمانان اروپا را تحليل مي‌كند.
 
 البته مربيان بزرگ ديگري هستند كه در كنار شغل اصلي‌شان، به عنوان كارشناس در برنامه‌هاي ورزشي هم حضور پيدا مي‌كنند.
افرادي كه معمولا با شبكه‌هاي تلويزيوني قرارداد دارند. درست مثل قراردادي كه مصطفي دنيزلي با شبكه CNN تركيه داشت.
 
 اين مربي زماني كه براي مربيگري پرسپوليس به ايران آمد، با چنين مشكلي روبه‌رو بود؛ اينكه طبق توافق با CNN يك روز در هفته بايد در اين برنامه حاضر مي‌شد.
 
 قرارداد دنيزلي با اين برنامه يك ساله بود با مبلغ 500 هزار دلار. ظاهرا برنامه‌های فوتبالی در اروپا اهمیت ویژه‌ای بین هواداران فوتبال دارد که هر هفته برنامه‌های مورد نظر خود را به انتظار می‌نشینند.
 
 در واقع برنامه تلويزيوني نود كه با مخاطبان فراواني در ايران روبروست نوعي الگوبرداري از برنامه هاي كارشناسي فوتبال در كشورهاي مختلف دنياست.
فرانسه ؛ يك برنامه 6 با كارشناس

كانال پلوس حق پخش مسابقه‌ها را در اختيار دارد. به اين ترتيب كه برنامه‌هاي فوتبالي براي پخش بازي‌ها، حتي دقايقي از آن بايد حق پخش بپردازند. در فرانسه برنامه‌هاي فوتبال قبل از مسابقه شروع مي‌شود.
 
دو ساعت قبل از بازي، كارشناسان تحليل خود را قبل از بازي به زبان مي‌آورند و البته در برنامه‌اي به طور مستقل كار مي‌كنند. در اين برنامه چند نفر در استوديو حضور دارند و قرار است مسابقه را از تلويزيون تماشا كنند. سه نفر هم در ورزشگاه حضور دارند.
 
 نوع كار نفراتي كه در ورزشگاه حضور دارند، به اين ترتيب است كه يك نفر كنار زمين مستقر است.
وظيفه او اين است كه قبل از بازي، بين دو نيمه و در پايان مسابقه با نفرات داخل زمين مصاحبه كند.
 
 نفر بعدي نقش گزارشگر مسابقه را به عهده دارد و البته نفر سوم هم در كنار گزارشگر قرار مي‌گيرد. نفر سوم معمولا نقش مفسر را دارد و به تحليل بازي مي‌پردازد.
 
 البته در استوديو هم كارشناساني حضور دارند كه بيشتر وارد جزييات مي‌شوند. زيرا بازي در جريان است و به راحتي در مورد اتفاقي كه در زمين رخ داده، صحبت مي‌كنند.
 
آنها قبل و بعد از بازي كار آناليز را به عهده دارند. اين برنامه روز يكشنبه برگزار مي‌شود و يك روز بعد، كانال پلوس يك برنامه تحليلي را روي آنتن مي‌فرستد.
در اين برنامه شش كارشناس حضور دارند كه اكثر آنها از بازيكنان قديمي‌فرانسه هستند. نفراتي مثل ليزارازو و زيدان هم در اين برنامه حضور پيدا مي‌كنند اما در مسابقه‌هاي خاص.
 
در واقع اين برنامه پنج كارشناس فوتبالي دارد و يك كارشناس داوري. آنها با استفاده از نرم‌افزارهاي مدرن گل‌ها، صحنه‌هاي مشكوك و... را بررسي مي‌كنند.
 
 گاهي صحنه‌هاي خاص يك مسابقه را شبيه‌سازي مي‌كنند. اتفاقي كه در مورد صحنه‌هاي داوري بيشتر مي‌افتد تا مقصر مشخص شود. آنها كمتر وارد حاشيه‌هاي فوتبال مي‌شوند و تنها سعي مي‌كنند به متن بپردازند.
ايتاليا؛ حاشيه دوست داشتني
برخلاف فرانسه، در ايتاليا حاشيه‌هاي فوتبال برايشان جذاب‌تر است. يكشنبه بعد از آخرين بازي، شبكه «مدياست» برنامه فوتبال دارد؛ با كارشناسان مجرب، كسي مثل آريگوساكي.
 
 تهيه‌كننده اين برنامه براي جذاب‌تر شدن برنامه از هنرپيشه‌ها هم استفاده مي‌كند. آنها يك گزارشگر در زمين دارند كه بعد از بازي مي‌تواند سئوالي كه در جريان يك مسابقه با كارشناس حاضر در استوديو پيش آمده را به طور مستقيم از مربيان بپرسد.
 
به اين ترتيب كه او از گوشي اي، استفاده مي‌كند كه به صورت آنلاين با استوديو در ارتباط است و به اين شكل ارتباط مربي يا بازيكنان با كارشناس برنامه برقرار مي‌شود.
 
 توافقي دوطرفه كه يك بار مورينيو، سرمربي اينتر ميلان آن را زير پا گذاشت و حاضر نشد مصاحبه كند؛ اتفاقي كه سروصداي زيادي كرد و انتقادهاي بسياري را برانگيخت.
در اين برنامه به بازيكنان نمره مي‌دهند، بازي را آناليز مي‌كنند و صحنه‌هاي داوري به نقد كشيده مي‌شود. البته حاشيه‌هاي، فوتبال را بيشتر مي‌پسندند.
 
براي مثال، اگر در زمين درگيري به‌وجود بيايد، وارد جزييات مي‌شوند و به آن مي‌پردازند. روي بازيكن اخراجي زوم مي‌كنند. جالب اينكه گاهي تماشاگران حاضر در استوديو هم نظرشان را درباره فوتبال مي‌دهد.
 
به هر حال، فرهنگ ايتاليايي اين طور خواسته؛ «حاشيه مهمتر از متن.»
آلمان؛ دو دقيقه داوري
 
ARD و ZDF دو شبكه معروفي هستند كه فوتبال آلمان را به تصوير مي‌كشند. ARD یک ساعت بعد از مسابقه‌ها، خلاصه بازی را نشان می‌دهد. در این برنامه خبری از کارشناس نیست.
 
تنها خلاصه بازی‌ها همراه حاشیه‌ها و مصاحبه‌هایی که در ورزشگاه‌ها گرفته شده را به تصویر می‌‌کشند. ZDF اما دقیقا شامگاه یکشنبه برنامه ورزشی را نشان می‌دهد؛ ساعت 22:30.
برنامه فوتبالی این ساعت یک تفاوت اساسی با دیگر شبکه تلویزیون آلمان دارد و آن حضور کارشناس در برنامه است.
 
 این برنامه یک کارشناس دارد. اما این کارشناس از بین چه کسانی انتخاب می شود؟ این کارشناس می‌تواند یک بازیکن یا یک مربی یا یک مدیر باشد.
 
 در برنامه البته بحث داوری هم مطرح می‌شود.
 
 به این ترتیب که دو دقیقه به تصمیم‌های حساس و تعیین کننده مسابقه‌ها می‌پردازند البته نه با حضور کارشناس داوری که با توجه به کتاب قوانین داوری در لیگ آلمان.
 
 یعنی خیلی حساب‌شده تنها به گفته‌های کتاب بسنده می‌کنند. بدون اینکه بخواهند با داور یا کارشناس داوری تماس برقرار کنند.
البته در آلمان یک شبکه‌خصوصی به نام DSS وجود دارد که سه‌شنبه شب‌ها، بازی‌های بوندس‌لیگا را نشان می‌دهد.
 
این برنامه هم کارشناس دارد، اما کارشناس برنامه خیلی وارد مسائل ریز فنی نمی‌شود و البته کارگردان سعی می‌کند از کسانی در برنامه استفاده کند که بیشتر از اینکه فنی باشد، فن بیانش خوب و جذاب باشد. مثال ایرانی آن می‌تواند امیر حاج رضایی در برنامه 90 باشد.