از تمسخر احمدي نژاد چه كسي سود مي برد؟ - 25 December 2008

چند ماهي است كه پديده توهين و تمسخر دكتر احمدي‌نژاد در برخي از اقشار جامعه و حتي گروهي از نخبگان تشديد شده است، و از پخش يك سريال تلويزيوني گرفته تا يك حادثه داخلي يا خارجي و مناسبت هاي ملي يا مذهبي، تقريباً امري نيست كه سوژه ساختن يك لطيفه معمولا توهين آميز عليه رئيس جمهور نشود و اين جوك ها سينه به سينه يا از طريق پيامك، ايميل و شبكه هاي ماهواره اي به سرعت در جامعه پخش مي شود.

اين كه ذوق نگاه طنز به مسايل يكي از ويژگي هاي ايرانيان است، شايد نقطه قوتي براي افزايش آستانه صبر و تحمل جامعه محسوب شود و حتي بتوان با اتكا به آن از درون مشكلات و مصائب نيز فرصتي براي فرح و تجديد روحيه فراهم آورد، اما اگر اين ذوق و روحيه طنز به فرهنگ تمسخر و توهين تبديل شود، مي تواند يكي از آسيب هاي مهم اجتماعي محسوب شود، همان پديده اي كه بيش از اين در مورد جوك ساختن درباره هموطنان آذري زبان به حد آزاردهنده اي رسيده بود و امروز با سوژه شدن دولت نهم شايد قدري اين فشار رواني بر اقوام كاهش يافته باشد.

اما پرسش اين است كه نتيجه اين موج نسبتاً فراگير تمسخر و توهين دولت نهم، به ويژه شخص دكتر احمدي نژاد چيست؟ و چه كسي از آن سود مي برد؟

برخي عامل پشت صحنه اين جريان را عوامل پنهاني خود دولت مي دانند، كه از طريق اين شيوه از يك سو همچنان رئيس جمهور را در كانون توجه افكار عمومي نگه مي دارند و از سوي ديگر از طريق اين فرآيند از فشار انتقادات و ناراحتي مردم از دولت نهم مي كاهند. واضح است كه اين نظر نمي تواند درست باشد چرا كه مهمترين آسيب اين نوع فرهنگ غير اسمي، تخريب شأن و جايگاه و شخصيت رياست جمهوري است، اگر چه برخي از افراد منتسب به دولت از جمله يكي از فرزندان رئيس جمهور يا مجري اسبق برنامه نگاه يك سيما بعضاً از اين شيوه استفاده كرده اند، اما عوارض منفي شيوه مد نظر تا اندازه اي وسيع و درازمدت است كه هيچ عقل سليمي استفاده از آن به عنوان شيوه تبليغ غيرمستقيم را نمي پذيرد.

نظريه دوم درباره منشأ اين فرآيند، قدرت هاي خارجي و رسانه هاي وابسته به آنان هستند كه گرچه احتمال اين گزينه از نظر اول بيشتر است، اما به دليل تمركز اين پديده بر روي دكتر احمدي نژاد و بي سابقه بودن آن، سازماندهي شده بودن فرآيند تمسخر و توهين به رئيس جمهور محل تأمل است.

و نظر سوم، ريشه اين اقدام را نقاط ضعف فرهنگ اجتماعي ايرانيان مي داند كه اگر نگوئيم اين نظر قطعاً صحيح است، بايد بپذيريم كه زمينه تحقق گزينه هاي اول و دوم را در صورت صحت داشتن فراهم مي كند.

اما پرسش اين جاست كه آيا مردم از اين نوع اقدامات سود مي برند يا در پس لبخندي گذرا ناشي از گفتن، شنيدن و خواندن اين جوك ها، زمينه هاي پنهان ديگري در حال شكل گيري در جامعه است؟

شكي نيست كه هم اكنون جامعه با مشكلات فراگير و گوناگوني مواجه است كه تقريباً همه حوزه هاي زندگي مردم از اقتصاد گرفته تا فرهنگ و سياست را در بر گرفته و بي انصافي است كه بگوئيم همه اين مشكلات ناشي از عملكرد دولت نهم است. اما بخشي از آنها را مي توان متأثر از تصميمات و اقدامات دولت دانست.

البته مردم عادي و حتي نخبگان عمدتاً به تفكيك مشكلات نمي پردازند و تقريباً به صورت يكپارچه معضلات پيش روي خود را متوجه مسئولين حاضر مي بينند و از آنان توقع دارند كه راه حل عاجل و سريعي را براي حل مشكلات بيابند و زماني كه اين مشكلات از ترافيك گرفته تا گراني و بيكاري در كوتاه مدت حل نشود، نوعي نگاه منفي نسبت به مسئولان در داخل جامعه شكل مي گيرد. پديده اي كه در اين ميان رخ مي دهد، فوران اين نارضايتي از طريق نهضت جوك سازي و تمسخر مسئولين است كه عملاً به تخليه رواني جامعه منجر مي شود و مردم به جاي آن كه انرژي و انگيزه به وجود آمده از مشكلات را صرف حل آن به شيوه منطقي كنند، به وسيله ساختن، گفتن و شنيدن اين جوك ها تا حد زيادي ارضا شده و عملاً به همزيستي با مشكلات به جاي جستن راه حل آن مي پردازند.

به طور مثال در پديده هاي سهميه بنزين، ترافيك، آلودگي هوا و... كه همه ناشي از فرهنگ نادرست حمل و نقل در جامعه و كمبود زيربناهاست، به جاي تبديل شدن اين مشكلات به موضوع تفكر و بحث اجتماعي، سوژه هايي براي جوك و لطيفه ايجاد شد. البته شايد برخي از رقباي سياسي دكتر احمدي نژاد به دليل تخريب شخصيت ايشان در اين فرآيند از موج ساختن جوك و لطيفه عليه رئيس جمهور ناراضي نبوده و حتي به آن دامن هم بزنند، اما حتي آنان نيز بايد متوجه باشند كه از اين ماجرا، علاوه بر شخص محمود احمدي نژاد جايگاه و شأن رياست جمهوري نيز آسيب مي بيند و از سوي ديگر آفات اين فرهنگ ناصحيح دامن ساير حوزه هاي اجتماعي را خواهد گرفت، پس چه بهتر كه به جاي اين نوع نگاه، رقباي دولت نهم نيز براي نقد از ادبيات متناسب با شأن رياست جمهوري و فرهنگ ملي و اسلامي بهره بگيرند
منبع:آينده نيوز.

خوش آمديد